Niewidzialna przemoc

„Maria i Wojtek poznali się na studiach. Obydwoje mają wyższe wykształcenie, ona polonistka, on inżynier. Mają dwoje małych dzieci, roczną córeczkę i trzy letniego syna. Maria zajmuje się domem, jest na urlopie wychowawczym. Wojtek „robi karierę” w dużej firmie. Z boku patrząc są wspaniałą parą, której wszystko się udało. Z perspektywy Marii, jej życie jest koszmarem. Wojtek zwykle wraca do domu bardzo zmęczony, ale wystarczy mały drobiazg, by zamieniał się nie do poznania: „Ku…wa, co ty robisz całymi dniami, w tym domu jest jak w chlewie” albo „Ile razy Ci mówiłem, że masz nie dotykać moich garniturów. Znowu coś poprzewieszałaś w szafie. No, co się patrzysz idiotko? Popatrz lepiej na siebie, jak wyglądasz, no popatrz, szmato”. Maria wie, jak wygląda, po całym dniu opieki nad dwójką małych dzieci, więc nawet nie protestuje. „To nie jest żadna przemoc domowa – twierdzi – może ja rzeczywiście do niczego się już nie nadaję i on ma rację. Dla dzieci jest taki dobry, zarabia świetnie, na nic nam nie brakuje. Może powinnam się bardziej postarać, to Wojtek mniej się będzie wściekał”…Sąsiedzi Marii i Wojtka nie domyślają, się, że za płotem nowego segmentu, otoczonego zawsze zadbanym trawnikiem dzieje się coś niedobrego. Nie słuchać krzyków, śliczne dzieci, zawsze dobrze ubrane i rozchichotane. Maria, widać, że jakaś zmęczona, ale przecież przy dzieciach ma harówkę. Wojtka znają, jeździ dobrym samochodem, z dziećmi chodzi na spacery w niedzielę. „Taki mężczyzna to skarb” twierdzi sąsiadka Marii, której Wojtek, przywozi czasem zgrzewkę wody z supermarketu, żeby nie musiała dźwigać ”.

Przemoc w rodzinie jest zamierzonym działaniem sprawcy, ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie sobie ofiary. Występuje wtedy, kiedy sprawca wykorzystuje przewagę siły i narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku). Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony. Przemoc psychiczna jest niewidoczna, bywa trudna do rozpoznania zarówno przez ofiary jak świadków. W świetle polskiego prawa przemoc psychiczna jest przestępstwem, podobnie jak inne formy przemocy (przemoc fizyczna, seksualna i ekonomiczna). Mówi o tym art. 207 §1 k.k. „Znęcanie się fizyczne lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat”

Jak rozpoznać przemoc psychiczną ?

Przemoc psychiczna przybiera różne formy, do których należą następujące zachowania sprawcy:

1.         Werbalne poniżanie partnerki np.

* wyzywanie;

*deprecjonowanie umiejętności w ważnych dla niej obszarach życia („Jesteś złą matką”, „Nic nie potrafisz zawodowo”, „Jesteś nieatrakcyjna”);

*szydzenie z osób bliskich („Twoja rodzina jest prymitywna”, „Twoja matka nigdy Cię nie kochała”);

*dewaluowanie przekonań („Jesteś dewotką”) ;

* wprowadzanie w zakłopotanie, zawstydzenie, wyśmiewanie (czasem w obecności innych osób);

* irytowanie, niepokojenie, przedrzeźnianie;

2.         Zmuszanie do biernego lub czynnego udziału w niechcianych aktywnościach np. *zmuszanie do oglądania i odtwarzania scen z filmowej pornografii;

3.         Permanentne uprzykrzanie życia ofierze np.

* rozpuszczanie plotek i szykanowanie (w miejscu zamieszkania, pracy, wśród znajomych);

* uporczywe i utrudniające życie brudzenie mieszkania;

* złośliwe niszczenie przedmiotów o emocjonalnym znaczeniu;

4.         Ograniczanie możliwości snu i wypoczynku np.

*awantury w porach odpoczynku (wiedząc, że partnerka musi iść do pracy następnego dnia) ;

* palenie światła w nocy (w taki sposób, żeby utrudniało to odpoczynek partnerce);

*zapraszanie kolegów bez zgody partnerki, libacje alkoholowe;

*głośne oglądanie telewizji w nocy;

5.         Izolowanie od świata zewnętrznego np.

*uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej lub nauki;

*wymuszanie przebywania w domu;

*izolowanie od rodziny i przyjaciół;

*ograniczanie samodzielności (zabieranie wspólnego samochodu, dokumentów, pieniędzy itp.);

*wszczynanie awantur i wchodzenie w konflikty z rodziną albo znajomymi partnerki, tak, aby rodzina i znajomi unikali kontaktu;

* wysyłanie z numeru telefonu należącego do ofiary lub jej adresu mailowego obraźliwych maili do jej znajomych;

6.         Odmawianie partnerce prawa do własnych poglądów i opinii np.

*odmawianie prawa do umysłowej niezależności drugiej osoby;

*uważanie się za „wyrocznię” we wszystkich kwestiach, również dotyczących życia ofiary;

7.         Manipulowanie emocjami ofiary np.

* wzbudzanie poczucia winy („Gdybyś była lepszą żoną, nie byłoby tak między nami”);

* wzbudzanie poczucia wstydu ( „Mówisz, że powinniśmy ratować nasze małżeństwo, ale to ty jesteś oziębła”)

*wzbudzanie poczucia lęku ( „Skończę ze sobą, jeśli tego nie zrobisz, Nikt Cię nie zechce i do końca życia będziesz sama”)

8.         Kontrolowanie drugiej osoby np.

*wymuszanie ciągłego informowania o miejscu przebywania;

*wysyłanie dużych ilości sms-ów, wielokrotne dzwonienie, śledzenie;

* podsłuchiwanie, włamywanie się do prywatnej poczty;

*nieuzasadniona zazdrość;

9.         Odbieranie autonomii w różnych kwestiach dotyczących codziennego życia np.

*zmuszanie do wykonywania różnych czynności domowych według ścisłych zaleceń sprawcy

*drobiazgowe rozliczanie partnerki z tego co robiła w ciągu dnia, ile pieniędzy wydała itp.

*podważanie perspektywy partnerki, jej punktu widzenia

10.       Krytykowanie i pomniejszanie wartości partnerki w obecności dzieci np.

*podważanie decyzji rodzicielskich partnerki („Nie musicie sprzątać, matka jest zbyt wymagająca”, „Idziemy teraz do kina, nie musicie odrabiać lekcji”)

11.       Manipulowanie partnerką poprzez negatywne nastawianie wobec niej dzieci np.

*kupowanie dzieciom drogich prezentów, przy równoczesnym zaniedbywaniu podstawowych potrzeb rodziny

*przekonywanie dzieci o złych intencjach partnerki („Wasza matka was nie kocha”, „Matka chce mnie wsadzić do więzienia”, „Matka się wami nie zajmuje”)

12.       Monopolizowanie uwagi ofiary poprzez akty agresji, częste zdrady w związku itp;

13.       Wzbudzanie strachu przez krzyk, wrzask, głośne wypowiedzi;

14.       Ignorowanie, zamierzony brak reakcji na potrzeby partnerki;

15.       Zastraszanie, używanie gróźb mających na celu podporządkowanie sobie partnerki („Jeśli wezwiesz policję, pożałujesz tego na zawsze”, „Gdy odejdziesz, zabije się”)

Gdzie szukać pomocy?

Osoby doświadczające przemocy psychicznej potrzebują wsparcia i profesjonalnej pomocy psychologiczno-prawnej. Przemoc nie zatrzymuje się sama. Osoba doświadczająca przemocy potrzebuje wsparcia z zewnątrz, niezbędnego do rozpoznania doznawanej krzywdy oraz znalezienia sposobów odbudowy bezpiecznego życia. Adresy bezpłatnych placówek pomocowych dla ofiar przemocy można znaleźć na stronie internetowej www.porozumienie.niebieskalinia.pl. Nie czekaj, poszukaj pomocy!